Artykuł ma na celu zaprezentowanie najważniejszych dwudziestowiecznych teorii urbanistycznych odnoszących się do najbliższej użytkownikom dziedziny architektury - mieszkalnictwa. Tekst zawiera zwięzłą prezentację wybranych wydarzeń, teorii i projektów, rezultatów działań awangardowych architektów i zmian, które przyniosło odwrócenie się od paradygmatu modernistycznego i powrót do form historycznych w okresie socrealizmu i postmodernizmu. Chronologiczne uporządkowanie idei, mających znaczny wpływ na środowisko architektów, pozwala prześledzić zmiany w podejściu teoretyków i projektantów do tematu zamieszkiwania. Doświadczenia modernistycznych i postmodernistycznych architektów i urbanistów przygotowały grunt pod dalsze poszukiwania związku funkcji i formy w odniesieniu do rozwoju miast i mogą być pomocne w odnalezieniu odpowiedzi na aktualne pytania o przyszły kształt miasta.